Kombucha hakkında sıkça sorulan sorular diyerek yazıya giriş yapıyoruz. Bugün sadece ülkemizde değil dünya genelinde popüler bir içecek haline gelen kombuçayı akıllara, birden fazla soru gelmesine neden oluyor; Sağlıklı mı? Güvenli mi? Çocuğum içebilir mi? Fazlası zarar mı? Bu yazıda mümkün olduğunca gelen soruları yanıtlamaya çalıştık, keyifli okumalar
Kombu mantarı bildiğimiz mantarlar gibi midir?
Öncelikle “Kombu Mantarı” terimi yanlış olduğu için bu terimin artık değişmesi gerektiği kanaatindeyim. Yabancı kaynakların bazılarında da “Tea Mushroom / Kombucha Mushroom” diye geçse de aslında pek çoğunda “Kombu Scoby” olarak geçmektedir. Peki Scoby nedir?
S.C.O.B.Y. = Symbiotic Colony of Bacterias and Yeasts = Bakteri ve Mayaların simbiyotik yaşam kolonisi
Kombucha Kültürü veya Kombu Kolonisi demeyi tercih ettiğimi ve buradaki diğer açıklamalarda bu şekilde geçeceğini öncelikle belirtmek isterim.
Kombucha ne demektir?
Kombucha Kombu ve Cha kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Kombu Çayı anlamına gelir. Biz Kombucha ile tanıştığımız 1988 yılından beri evde kendisine Kombucha diyoruz zira Kombu Japoncayken Cha’yı Türkçeleştirmemiştik. Ancak bazı kaynaklarda Kombu Çayı olarak da görebilirsiniz. Aynı üründür yani Kombucha Kültürü’nün şekerli çayla fermantasyonu sonucu elde edilmiş özel içecektir.
Kombucha ne zaman ortaya çıkmış, nerede ortaya çıkmış?
Koreli bir doktor olan Dr. Kombu, bu özel çayı MS 414 yılında Japonya’ya İmparator Inyoko için getirmiştir. İmparator Inyoko’yu ölüm döşeğinden kurtarması üzerine bu çaya Kombu’nun Çayı anlamında Kombucha denmiş ve “Ölümsüzlük İksiri” olarak anılmaya başlamıştır. Samurayların Kombucha’yı savaşlarda mataralarında taşıdıkları çünkü onlara savaşlar sırasında enerji verdiği tespit edilmiş.
Ayrıca Kombucha Kültürünün geniş yapraklı bir deniz yosunu olduğu ve Kombucha veya diğer adıyla Kombu Çayı’nın Asya’dan İpek Yolu ile Rusya’ya, oradan da tüm dünyaya yayıldığını da eklemek gerekir.
Peki bu kadar şifalı olduğu söylenen Kombucha’nın içinde neler var?
- Kombucha’nın içinde özellikle çok değerli probiyotikler bulunmaktadır.
- Pek çok amino asit içerir.
- C ve B grubu vitaminleri
- Glukonik Asit
- Glükuronik Asit
- Laktik Asit
- Asetik Asit
Kombucha nasıl yapılır?
Bunun için Tarifler sayfama bakmanı tavsiye ederim. Eğer senin de yaptığın güzel ve lezzetli bir tarifin varsa benimle paylaşman harika olur! İzin verirsen isminle bu tarifi sitemde seve seve paylaşırım 😉
Kombucha kurdum, nerede saklamalıyım?
Kombucha kurduğunda oda sıcaklığında, mutfak tezgahının üzerinde bekletmeni tavsiye ederim. Dolap içine koyarsan yeterli oksijen alamayan kültürdeki bakteri ve mayalar fermantasyonu gerçekleştiremeyebiliyor.
Küf, Kombucha kurarken en korktuğumuz şey. Bu nedenle açıkta meyve ve ekmek saklamamaya dikkat etmeni tavsiye ederim.
Kombucha kurdum, yüzeyde beyaz beyaz köpükler var. Küf mü?
Hayır değil. Onlar, yeni oluşmakta olan bebek kültürünün ilk köpükleri. O köpükler artacak artacak, sonunda bebek kültürü oluşturacak. Küf yeşil oluyor.
Kombucha Kültürümün altında kahverengi iplikçikler oldu ve/veya dipte bir şeyler var. Bunlar nedir?
Kombu Kolonisinde yer alan mayalardan ömürleri sonlananlar bu şekilde kahverengi iplikçikler olarak kültürün altında veya fermantasyon kabının dibinde birikirler. Normaldir. Küf değildir, zararlı değildir. Süzülürse Kombucha daha berrak olur.
Kombucha’mı süzdüm ama bulanık oldu, sebebi nedir?
- Maya popülasyonunun artması; havalar ısındıkça artar, ortamı serin tutmak veya evin daha serin bir yerinde kurmak işe yarayacaktır.
- Fermantasyon kabının dibini süzmemek; ömrü sonlanan mayalar kahverengi iplikçikler halinde dibe çöker ve oluşan bebeğin altında birikir. Süzerken dibini süzmemek ve 2-3 kat tülbent kullanarak süzmek, bu iplikçikleri tutmanızı sağlar, daha berrak kombucha elde edersiniz.
- Tozsuz çay kullanmak; bazı çaylar çok tozlu oluyor (daha düşük kalite çaylar özellikle) ve çayı bulanıklaştırıyor. Buna dikkat etmenizi öneririm.
- Kültürü tekrar kurmadan ve otele almadan evvel temiz suyla yıkamak; ömrü sonlanan mayaların birikintileri bebek kültürün altında birikir demiştim ya, onları temizleyerek koymanız da berrak kombucha elde etmenizde yardımcıdır.
Kombucha bulanıksa tüketilebilir mi?
Evet, tüketmenizde bir sakınca yoktur.
Maalesef Kombucham küflendi. Ne yapmalıyım?
Kötü haber; hem çayını hem kültürünü atmalısın.
Kombucham oldu, şimdi ne yapacağım?
Kombucha Kültürünü temiz ellerle cam veya porselen bir cama al, çayını cam sürahi veya cam şişelere süz. Süzerken tülbent veya plastik süzgeç kullanabilirsin ama metal süzgeç asla olmaz! Buzdolabına koy ve soğuk tüket.
Kombuchamı cam şişelere alırken iyice süzmüştüm ama içinde garip bir şeyler oluşmaya başladı. Bunlar nedir?
Ne kadar süzsem/süzsen de içinde bu kültürün parçalarından yer almaya devam edecek ve zamanla onlar birleşecek. Bu çok normal ve hatta çok güzel. Kombuchan yaşıyor ve bu nedenle bu kadar işe yarıyor 😉
İlk kez sizden Kombucha aldım / ilk kez evde Kombucha yaptım. Nasıl içmeliyim?
İlk kez Kombucha içen yetişkinler icin günlük tüketim miktarları:
İlk hafta: 1/2 cay bardağı
- Hafta: 1 cay bardağı
- Hafta: 2/3 su bardağı
- Haftadan itibaren: 1-1,5 su bardağı
Kombucha’nızı buzdolabında saklayın ve soğuk tüketin. Tercihen sabah ve aç karnına tüketmenizi tavsiye ederim. Midede bir sorununuz varsa o zaman yemekler esnasında veya yatmadan evvel içebilirsiniz.
Çocuğum da Kombucha içebilir mi?
Tabi, yaşlara göre Kombucha tüketim miktarları şöyledir:
18 yaş ve üzeri 200 ml (1 su bardağı)
15-17 yaş 150 ml (3/4 su bardağı)
10-14 yaş 100 ml (1/2 su bardağı)
5-9 yaş 75 ml (1 çay bardağı)
3-4 yaş 50 ml (1/2 çay bardağı)
1-2 yaş 20 ml (1/3 çay bardağı)
Hangi yaşta olursanız olun, ilk kez Kombucha içecek kişiler önerilen miktarın 1/4’ü miktarla başlayıp, yavaş yavaş arttırmalıdır.
Kombu Scoby Otel ya da Kombucha Kültür Oteli nedir ve nasıl hazırlanır?
Bir kez Kombucha yapmaya başladıktan sonra her seferinde yeni bir bebek kültürünüz olacak. Bir süre sonra bunları ne yapacağınızı şaşırır halde olacaksınız J Kombucha kültürlerinizi sevdiklerinizle paylaşabilir, birden çok Kombucha kurabilir, bu Kombucha’lardan birini sirke yapmak için bekletebilirsiniz. Ancak yedek tutmak amacıyla en az 1-2 kültürü buzdolabında bir Kombucha Kültür Oteli hazırlayarak saklamanızı tavsiye ederim.
Yapmanız gereken çok basit:
Temiz cam kabınızın içine bir miktar Kombucha koyun, içine ne yapacağınızı bilmediğiniz Kombucha Kültürlerinizi yerleştirin. Ağzını kapatın ve buzdolabınıza koyun.
4-6 haftada bir şekerli çay hazırlayın, soğutun ve otelinize bu çaydan ekleyin. Kültürünüz besinsiz kalmasın;)
Bu kadar!
Artık kültürleriniz 1 yıl boyunca bu otelde konaklayabilirler.
KOMBUCHA hazırlarken ve tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?
- Ellerimiz ve ekipmanlarımız çok temiz olmalıdır.
- Kombucha Kültürüne veya çaya metal asla değmelidir.
- Kombucha Kültürü musluk suyuyla asla yıkanmamalı, çay temiz ve mümkünse arıtılmış suyla hazırlanmalıdır.
- Kombucha hazırlarken alkali, pH değeri ayarlanmış sularla yapmamak gerekir.
- Kombucha Kültürünüz sıcak suya konmamalıdır.
- Çay oda sıcaklığında fermantasyona bırakılmalıdır.
- Kombucha hazırladığınız ekipmanları, diğer mutfak eşyalarınızdan ayrı tutun ve asla sabunla yıkamayın. Kaynar suda sterilize etmeniz doğru olacaktır. Ekipmanlarda kalan sabun artığı, Kombucha Kültürünü işlevsiz hale getirir.
- Kombucha en iyi siyah çayla üretilmektedir ama yeşil çayla da yapılan tarifler mevcuttur. Kombucha Kültürünüz çok stabil ve sağlamsa yeşil çayı da deneyebilirsiniz. Yağ içeren çaylardan ise uzak durun (Earl Grey gibi). Beyaz Çay, Rooibos Çayı ve diğer bitkisel çaylarla hazırlamak istiyorsanız, Kombucha Kültürünüzle en az 4 kez çay hazırlamış ve kültürünüzü stabil hale getirmiş olmalısınız.
- Kombucha hazırlarken gönül ister ki organik beyaz şeker Türkiye’de olsa, çünkü en çok önereceğim şeker organik beyaz şeker olacaktır. Kombucha’yı hazırlayabileceğiniz bir sonraki en iyi seçenek, beyaz şekerdir.
- Kahverengi şeker, işlenmemiş veya bütün şeker kamışı ile Kombucha hazırlamak maalesef iyi bir fikir değil. Kombucha Kültürünün ömrünü kısaltıyor ve maalesef kültürün kalitesini bozuyor.
- Birçok kaynakta Kombucha’nızı hazırlarken, başlangıç çayı kullanılmasını şiddetle tavsiye ediyorlar. Ancak biz 15 yıldır, başlangıç çayı olmadan, yukarıda verdiğim tarif ile yapıyoruz ve hiçbir sorun yaşamadık. Yine de hem kültürünüzü hem de hazırladığınız Kombucha’nızı garantiye almak için, Kombucha Kültürlerinizin içinde bulunduğu Kombucha’yı da fermantasyon kabınızın içine ekleyebilirsiniz.
- Kombucha’yı hazırladıktan, fermantasyon tamamlandıktan sonra çaylarınız buzdolabında saklanmalıdır.
- Kombucha’nız peynirimsi, çürümüş, kötü bir kokuya sahipse, bir şeyler ters gitmiş demektir. AMA eğer Kombucha Kültürünüzde hiçbir küflenme yoksa çayı dökün, kültürü temiz suyla iyice yıkayın ve tekrar Kombucha yapın. Eğer kültürünüzde de küf görürseniz, o zaman Kombucha Kültürünüzü de atın.
- Kültürünüzü defalarca, aylarca kullanabilirsiniz ancak siyahlaşmışsa, onu atmanızın zamanı gelmişsiniz demektir. Yine aynı şekilde, sirke olmaya bıraktığınız kültür çok kalınlaşabilir, 4-5 cm olduysa bu kültürü de atabilirsiniz.
- Kombucha SİMBİYOTİK bir içecektir ve alışkın olmayan bünyelerde tıpkı kefirler gibi önce bağırsak florasında yıkıma başlar. Bu yıkımdan sonra yeni faydalı floranın yerleşmesini ve sonrasında da kuvvetlenmesini sağlar. İlk günlerde azar azar tüketilmesi önerilir. Daha sonrasında günde 1 bardak tüketebilirsiniz.
- Kombucha çok kuvvetli bir DETOKS içeceğidir. Diüretiktir. Yani çok ciddi idrar söker bu yüzden tüketirken bol bol da su içilmelidir.
- İçindeki bakteri ve mayalar şekeri fermantasyon sırasında kullanarak tükettiği için Kombucha’nın şeker oranı çok düşüktür. Bu sebeple DİABETİKLER tarafından bile tüketilebilir.
Kombucha alkol içerir mi? Haram mıdır?
Bununla ilgili çok detaylı bir yazı hazırlıyorum. Ama o yazı yayınlanana kadar kısaca belirtmek istiyorum: Evet alkol içerir, maksimum oran %0,7 civarında, ortalama oran ise %0,5’dir. İçindeki alkol meyvenin ya da sirkenin içindeki alkol gibi doğal olarak oluştuğu için haram değildir. Bununla ilgili çok soru almaya başladığım için detaylı ve kaynaklarını belirterek bir yazı hazırlıyorum. Siz de bilgilerinizi benimle paylaşırsanız çok sevinirim.
Kombucha Başlangıç Kiti ile beraber pH kağıdı da aldım. Peki Kombucha’mı pH kaç iken süzmeliyim?
Kombucha’nın olması gereken pH aralığı 2,5-3,5 tur. Siz süzdükten sonra da fermantasyon devam eder, yani pH düşmeye devam edecektir. Bu nedenle (tadını da daha çok o aralıkta sevdiğim için) ben size pH=3’te süzmenizi tavsiye ediyorum. Ama elbette bu damak tadı, daha asidik ve sirkemsi tattan hoşlanıyorsanız daha uzun bekletirsiniz, pH daha düşükken süzersiniz.
Aklınıza takılan, bu listede olması gerektiğini düşündüğünüz bir soru varsa lütfen benimle info@shamansecret.com adresine mail atarak paylaşın 😉
Kombucha hakkında yayınlanmış videolarımız için Youtube kanalımızı ziyaret edebilirsiniz.